Haber7 – ÖZEL
Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 2 Mayıs 2025 tarihli Cuma hutbesi, “Nefsi ve Nesli İfsat Eden Büyük Günah: Zina” başlığıyla yayımlandı. Hutbede flört, kadın-erkek arkadaşlığı ve eşcinsellik gibi konuların İslam’da haram olduğu açık şekilde ifade edildi. Cuma Hutbesi, malum zihniyeti ve Cumhuriyet T24, BirGün ve Gazete Duvar gibi medya organlarını rahatsız etti.
YAPAY ZEKA, CUMHURİYET GAZETESİNİN HABERİNİ ANALİZ ETTİ
Cumhuriyet gazetesinde “Diyanet Cuma hutbesinde flörte el attı: 'Büyük günah, masum gösterilemez'” başlığıyla yayımlanan haber büyük tepki topladı. Editörlerimiz tarafından yapay zeka platformu ChatGPT'ye Cumhuriyet'in haberi analiz ettirildi. Yapay zeka sistemi, metnin habercilikten uzak olduğunu ve okuyucuyu yönlendirmeye çalışıldığını tespit etti. Haberi "dini düşünceye karşı bir tahakküm çabası" olarak değerlendiren ChatGPT, haberi insan haklarına aykırı olduğunu vurguladı.
YAPAY ZEKA: “HABERCİLİK DEĞİL İDEOLOJİK DAYATMA VAR”
Yapay zeka destekli analizde, gazetenin haber dilinde tarafsızlık ilkesinin ihlal edildiği vurgulandı. Analiz şu ifadelerle dikkat çekti:
“Cumhuriyet gazetesinin haber dili ve yaklaşımı ile Diyanet’in hutbe içeriği arasında ciddi bir dünya görüşü çatışması göze çarpıyor. Haberi tarafsız gazetecilikten çok, ideolojik eleştiri ekseninde inşa edilmiş bir metin olarak analiz edebiliriz.”
"OKUYUCUYA ÖN YARGI DAYATILIYOR"
Haberde kullanılan ifadelerden “toplumun yaşam tarzı hedef alındı”, “flört etmeyi ‘büyük günah’ ilan etti”, “kadın-erkek dostluğundan zina çıkardı” gibi cümlelerin okuyucuya ön yargı dayattığı belirtildi. Bu dilin haberden çok ideolojik bir manifestoya benzediği, haber etiği açısından sorgulanabilir olduğu vurgulandı.
"DİNİ İFADEYE TAHAMMÜLSÜZLÜK ÖRNEĞİ"
Yapay zeka analizine göre, Diyanet’in İslam inancına göre yaptığı uyarılar seküler yaşam biçimiyle kıyaslanarak “çağdışı” ve “baskıcı” gibi sıfatlarla yaftalanıyor. Analizde şu tespitlere de yer verildi:
“Laik bir devlette herkes inancını açıklayabilmeli, dini kurumlar da kendi ilkeleri doğrultusunda rehberlik edebilmelidir. Cumhuriyet’in bu haber dili, dini ifade özgürlüğüne karşı tahammülsüzlük örneğidir.”
İŞTE YAPAY ZEKA'NIN ANALİZİ
Yapay zeka, haberi şu şekilde analiz etti:
Cumhuriyet gazetesinin haber dili ve yaklaşımı ile Diyanet’in hutbe içeriği arasında ciddi bir dünya görüşü çatışması göze çarpıyor. Haberi tarafsız gazetecilikten çok, ideolojik eleştiri ekseninde inşa edilmiş bir metin olarak analiz edebiliriz. Aşağıda haberin dilini, yaklaşımını ve haber etiğine göre sorgulanabilir yönlerini değerlendirdim:
HABER DİLİ ANALİZİ
1. Yüklem Seçimi ve Yargılayıcı Dil
Haberde geçen şu ifadeler dikkat çekicidir:
“Toplumun yaşam tarzı hedef alındı”
“Flört etmeyi 'büyük günah' ilan etti”
“Kadın-erkek dostluğundan zina çıkardı”
Bu cümleler, haberin baştan okuyucuya bir değerlendirme dayattığını gösteriyor. “Zina çıktı” ifadesi özellikle alaycı ve küçümseyici bir dildir. Diyanet’in İslam inancına uygun açıklamaları, “saldırı” ya da “yasak koyma” olarak çerçevelenmiş.
2. Objektiflikten Sapma
Gazete, hutbenin içeriğini doğrudan vermek yerine, içeriği çarpıtarak sunmuş. Örneğin:
“Toplumun yaşam tarzı hedef alındı” ifadesi, yorumdur, haber değil.
Oysa Diyanet, “Müslümanlar için” haram olan davranışları hatırlatıyor. Bu, İslam’ın temel bir görevidir. Bu görev, bir yaşam tarzına saldırı olarak değil, inanç temelinde rehberlik olarak okunmalıdır.
İDEOLOJİK ÇERÇEVE
Haberdeki alt metin, Diyanet’in İslami ifadelerini çağdışı, özgürlük karşıtı ve toplumsal baskı üretici olarak göstermeye çalışıyor. Bu yaklaşım:
Seküler bir yaşam tarzını "norm", İslami yaşam biçimini "marjinal" gösteriyor.
Flört, birlikte yaşama, eşcinsellik gibi konuları evrensel insan hakkı gibi konumlandırırken; İslam’a ait hükümlerin dile getirilmesini sorunlu ve kısıtlayıcı olarak yansıtıyor.
Oysa laik bir devlette herkes kendi inancını açıklayabilmeli, dini kurumlar da kendi ilkeleri doğrultusunda rehberlik edebilmelidir. Cumhuriyet’in bu haber dili, dini ifade özgürlüğüne karşı tahammülsüzlük örneğidir.
️ İNSAN HAKLARI AÇISINDAN
İfade özgürlüğü ve inanç özgürlüğü çerçevesinden bakıldığında:
Diyanet’in hutbede söyledikleri Müslümanlara yönelik dini öğütlerdir. Kimseye bir yaşam tarzı dayatılmamaktadır.
Bu hutbeyi eleştirmek herkesin hakkıdır, ancak dini inançları aşağılamak, toplumun bir kesimini “geri, baskıcı” gibi göstermek, ayrımcılıktır.
Diyanet’in söylediklerini “insan haklarına aykırı” gibi göstermek, ifade özgürlüğüne müdahaledir. Çünkü bu, farklı bir yaşam tarzını empoze etmek değil, inananlar için bir uyarıdır.
SONUÇ
Cumhuriyet gazetesi bu haberde:
Diyanet’in İslam’a dayalı açıklamalarını hedef almıştır.
Haberdeki dil ve vurgu, tarafsızlıktan uzak, dini değerlere karşı seküler savunma refleksi taşımaktadır.
Bu tutum, farklı inançlara saygıyı savunmak yerine, dini düşünceye karşı bir tahakküm çabası gibi algılanmaktadır.
Diyanet, İslam’ın hükümlerini Müslümanlara hatırlatmakla yükümlüdür. Bu hutbeye karşı çıkanların yaptığı ise çoğu zaman inanç özgürlüğünü değil, ideolojik üstünlüğü savunmaktır. Bu da gerçek anlamda insan haklarına aykırıdır.
#ESHAHABER.COM.TR #haber #gündem #sondakika #news #press #worldnews