Göçmen kuşlar gagalarıyla yönlerini bulup binlerce kilometre katediyor

Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz, "Kuşların burun ve gagalarında dünyanın manyetik alanını algılayabilmelerini sağlayan ferromanyetikler var. Bunlar, manyetik alanın kuvvet yönlerine doğru yön bulmalarına yardımcı oluyor." dedi.

Yaşam - 11 ay önce

Samsun

Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Ornitoloji Araştırma Merkezi görevlisi Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz, "Kuşların burun ve gagalarında dünyanın manyetik alanını algılayabilmelerini sağlayan ferromanyetikler var. Bunlar, manyetik alanın kuvvet yönlerine doğru yön bulmalarına yardımcı oluyor." dedi.

Yavuz, AA muhabirine, Ornitoloji Araştırma Merkezi olarak 21 yıldır Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti'nde göçmen kuşlara halkalama yaptıklarını söyledi.

Göçmen kuşlara kimlik numarası gibi kod içeren halka taktıklarını belirten Yavuz, "Halkalanan göçmen kuşları farklı yıllarda tekrar yakaladığımızda kayıt altına alıyoruz. Mesela 10-12 yıl sonra tekrar yakalanan boz ötleğen bir ötücü kuş türümüz var. Bülbüller çok alan sadakati gösteriyor. Aynı bülbülü neredeyse aynı tarihlerde, 27 Ağustos'ta her sene tekrar tekrar yakalayabiliyoruz." ifadesini kullandı.

Göçmen kuşların binlerce kilometre katederek Sahra Altı Afrika'ya kadar ulaştıklarına dikkati çeken Yavuz, "Kışı geçiriyorlar, tekrar Türkiye'ye dönüp belki daha da kuzeye gidip üreyip, tekrar kışlama alanlarına dönüyorlar. Yani üreme alanlarıyla kışlama alanlarında bir döngü var. Biz de o sırada yakalıyoruz. Bazı türleri defalarca yakalayabiliyoruz. Buradaki tekrar yakalamamızdaki temel sebep de oryantasyon. Kuşların yer ve yön bulma kabiliyetleri oldukça gelişmiştir." diye konuştu.

"Kuşlara yardımcı olacak hem çevresel hem de içsel bazı faktörler var"

Yavuz, insanların bir yerden bir yere giderken çok gelişmiş teknolojik aletleri kullandığını dile getirerek, şöyle devam etti:

"Ama bunlar kuşlarda içsel olarak var. Kuşlara yardımcı olacak hem çevresel hem de içsel bazı faktörler var. Çevresel faktörler nedir? Ayın, yıldızların, güneşin konumu, polarize ışık... Topoğrafyayı görerek göç ediyorlar. Topoğrafrayı alıyorlar, yani coğrafyayı, yükseltileri, sıradağları, nehirleri, akıllarında tutuyorlar, haritaya kaydediyorlar. Bazı araştırmalar var ki genetik olarak içsel yönelimi aktardığı söyleniyor. Bununla ilgili 1950'lerden beri başlamış çalışmalar var, deneysel çalışmalar. Diğer taraftan dünyanın manyetik alanı algıladıklarına dair çeşitli çalışmalar var. Kuşların burun ve gagalarında dünyanın manyetik alanını algılayabilmelerini sağlayan ferromanyetikler var. Bunlar, manyetik alanın kuvvet yönlerine doğru yön bulmalarına yardımcı oluyor."

Halkaladıkları boz ötleğeni 12 yıl sonra tekrar yakaladılar

Kızılgerdan gibi bazı kuşlarla ilgili çalışmalar yapıldığını anlatan Yavuz, şunları kaydetti:

"Kızılgerdan gibi bazı kuş türlerinde yapılan çalışmalarda, gözlerinde kromatinler (Hücre çekirdeğindeki DNA'nın, histon denilen küçük molekül ağırlıklı bazik proteinler ile oluşturduğu yapı) olduğu söyleniyor. Kromatinler protein yapıdalar ve CRE-1, CRE-4 gibi kromatinler vasıtasıyla manyetik alanı algıladıkları, bu şekilde yönlerini buldukları ifade ediliyor. 1950'lerde yapılan araştırmalarda göç zamanı kuşlar göç etmeye istekli olduklarında, sadece göçmen kuşlarda görülen bir şey, göç huzursuzluğu davranışı gösteriyorlar. Bu şu demek; kuş göç edeceği zaman içsel bir ritim onlara göç etmeleri gerektiğini söylüyor. Değişen gün uzunluğunun hormonlarına etkisi sayesinde daha aktif oluyorlar, kanat çırpıyorlar, kafes içinde çırpınıyorlar. Bilim insanları da bu davranışı görerek diyorlar ki 'Biz onların göç huzursuzluğunu bu şekilde görebiliyorsak o zaman miktarını da ölçebiliriz'. Önce miktarını ölçerek ne kadar mesafe göçebilir, onu araştırıyorlar. Sonra da diyorlar, 'Göç huzursuzluğu bize aslında mesafeden ziyade yönelimi de gösterebilir' ve kafes yönelimlerine başlıyorlar. Oryantasyon kafesleri var, yön bulma kafesleri ayarlıyorlar. Onun için de 'Bu kuş nereye gitmek istiyor' gibi soruları sordukları çeşitli deneyler yapıyorlar. Buradan yola çıkarak, 'Madem kuşların oryantasyon mekanizması var, o zaman bu nasıl ortaya çıktı? Nasıl gerçekleştiğini de buluruz' diyorlar. İşte bu manyetik alanın algılandığı, proteinlerin rol oynadığı bütün bu çalışmalar öyle ortaya konuluyor."

Doç. Dr. Kiraz Erciyas Yavuz, halkalayıp doğaya saldıkları ve 12 yıl sonra tekrar yakaladıkları boz ötleğen sayesinde hem bu kuşların yaşam sürelerini hem de yıllar boyunca aynı rotayı kullanarak göç ettiklerini belirlediklerini sözlerine ekledi.

Haftanın Öne Çıkanları

Otomobil kamyona ok gibi saplandı: Genç kadın hayatını kaybetti!

2024-06-09 23:47 - Asayiş

Bodrium Hotel & SPA Genel Müdürü Yiğit Girgin: “Ortak akılla, 12 ay sürdürülebilir turizm için çalışmalıyız"

2024-06-09 13:46 - Ekonomi

Ankara'da sağanak nedeniyle bazı metro girişleri ve alt geçitleri su bastı

2024-06-08 16:23 - Gündem

Amedspor'dan Belhanda açıklaması!

2024-06-10 19:07 - Spor

Ankara'da korkunç kaza: Anne ve kızı hayatını kaybetti!

2024-06-12 08:58 - Asayiş

TUSAŞ'ta bayrak değişimi

2024-06-11 18:08 - Teknoloji

Antalya'da ameliyat olan kadın 1,5 yıldır karnında unutulan iğne ile yaşıyor

2024-06-11 16:03 - Yaşam

Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu hayatını kaybetti

2024-06-09 22:27 - Gündem

Milli atıcı Şevval İlayda Tarhan'dan Paris 2024 kotası

2024-06-10 09:13 - Spor

ASELSAN ile TUSAŞ arasında 110 milyon dolarlık sözleşme imzalandı

2024-06-11 16:13 - Ekonomi

İlgili Haberler

Bolu'da sokak ortasında yumrukların konuştuğu kavga

17:13 - Yaşam

2'nci kat penceresinden düşen 2 yaşındaki Azra yaralandı

16:22 - Yaşam

Tarım Kredi Kooperatif Market 29 Nisan - 5 Mayıs indirimli ürünler kataloğu!

15:03 - Yaşam

Restoranlarda beklenmedik karar: Bir sayfa resmen kapanıyor: Satılamayacaklar

13:52 - Yaşam

Beyzbol maçına ait iki görsel arasındaki 3 farkı 14 saniyede bul: Kendine meydan oku!

11:43 - Yaşam

Günün Manşetleri

İSKİ Genel Müdürü Şafak Başa'nın ifadesi ortaya çıktı: Tehdit ettiler

06:43 - Politika

Devasa elektrik kesintisi! Avrupa karardı! Türkiye'yi etkiyecek mi?

06:28 - Gündem

Tüm esirler serbest kalacaktı! İsrail'den ateşkes cevabı

04:52 - Dünya

Özgür Özel'den Cumhurbaşkanı adayı planı! 'İmamoğlu içeride olursa...'

04:13 - Politika

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy: "6 üstü deprem ihtimali artık yok"

02:17 - Gündem