Türkiye'de en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip il Ankara oldu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018-2022 dönemine ilişkin "İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi" verilerini açıkladı.

Buna göre, beşeri kalkınma endeksi, 2018'de 0,844 iken 2022'de yüzde 1,1 artarak 0,854 oldu.

Türkiye, bu değerle, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından belirlenen sınırlara göre "Çok Yüksek Gelişmişlik" seviyesindeki ülkeler grubunda yer aldı. Bu endeksin alt bileşenleri olan yaşam beklentisi endeksi 2022'de 2018'e kıyasla yüzde 2,2 azalarak 0,882 olurken eğitim endeksi yüzde 3 artarak 0,807 ve gelir endeksi yüzde 2,6 artışla 0,875 olarak kayıtlara geçti.

BAŞKENT LİSTENİN ZİRVESİNDE

2022'de il düzeyinde en yüksek beşeri kalkınma endeksine sahip ilin 0,891 ile Ankara olduğu görüldü. Başkenti 0,886 ile İstanbul ve Kocaeli, 0,870 ile İzmir ve 0,867 ile Muğla izledi. Beşeri kalkınma endeksi en düşük olan il 0,748 ile Ağrı olurken, bu ili Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis takip etti.

Beşeri kalkınma endeksinin 2018-2022 yıllarında en çok artış gösterdiği ilk 5 il yüzde 4,1 ile Kilis, yüzde 4 ile Şırnak, yüzde 3,9 ile Çankırı ve Hakkari, yüzde 3,8 ile Ağrı oldu. Aynı dönemde, beşeri kalkınma endeksinin düşüş gösterdiği iller ise yüzde 0,2 ile Trabzon, yüzde 0,1 ile Ordu, yüzde 0,03 ile Rize ve yüzde 0,02 ile Karabük olarak kaydedildi.

İLK KEZ İL SEVİYESİNDE YAYIMLANDI

TÜİK bülteninde, endekse ilişkin bilgiye de yer verildi.

Buna göre, bir ülkenin iktisadi kalkınma sürecinde, fiziki sermaye kadar beşeri sermaye yeterliliği de önem arz ediyor. Beşeri kalkınma endeksi de bu minvalde, ülkelerin beşeri sermaye yeterliliklerinin tespiti amacıyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hesaplanıyor. Endeks, yaşam beklentisi, eğitim ve gelir olmak üzere üç alt bileşenden oluşuyor.

Beşeri kalkınma endeksi, 0 ile 1 arasında değerlendiriliyor. Endeksin 0,8 ve üzerinde olması "Çok Yüksek Beşeri Kalkınma" seviyesini, 0,7 ile 0,8 arasında olması "Yüksek Beşeri Kalkınma" seviyesini, 0,55'in altında olması ise ilgili ülkenin "Düşük Beşeri Kalkınma" seviyesinde yer aldığını gösteriyor.

Türkiye'ye ait beşeri kalkınma endeks değerleri, bugüne kadar UNDP tarafından ülke düzeyinde üretiliyordu. Ortalama eğitim süresi ve muhtemel eğitim süresi göstergelerinin ilk kez 2023'te TÜİK tarafından yayımlanmasıyla beşeri kalkınma endeksi Türkiye tarafından üretilebilir hale geldi. Söz konusu endeks milli politikalara da yön verebilmesi amacıyla ilk kez ülke seviyesinin yanı sıra il seviyesinde de resmi istatistik olarak yayımlandı.