Avrupa’nın nafakaya bulduğu çözüm... İsviçre’de bile süresiz değil! Türkiye’ye örnek madde

Haber7 - ÖZEL

Türkiye’de kördüğüme dönüşen süresiz nafaka uygulamasının kaldırılarak süreli ve hakkaniyetli bir modelin oluşturulmasına yönelik beklentiler sürüyor. Hukuki düzlemde sorunun çözümü için başlatılan bütün çalışmalar yarım kalıyor. Son olarak 11. Yargı Paketi’nden çıkarılan nafaka düzenlemesi, geçtiğimiz yıllarda birçok defa çalışma konusu olmuş fakat resmiyet kazanmamıştı.

Haber7’nin süresiz nafakada kördüğümü çözebilecek pusula olarak İslam hukukundaki uygulamaları gündeme taşıdığı haberleri geniş yankı uyandırırken, nafaka meselesinin Avrupa ülkelerinde nasıl uygulandığını da gözler önüne seriyoruz.

AVRUPA’DA NAFAKA SÜRESİ

Uluslararası hukukta ve Avrupa ülkelerinin çoğunda, istisnalar dışında süresiz nafaka uygulaması hemen hemen yok gibi. Avrupa hukuk sistemlerinde temel eğilim, boşanma sonrasında eşlerin “clean break ilkesi” olarak tanımlanan kişisel sorumluluk temelinde kendi geçimlerini sağlama yükümlülüğünü benimsiyor.

Avrupa Aile Hukuku Komisyonu’nun (CEFL) tavsiye niteliğindeki prensipleri, yetkili makamın nafakayı belirli zaman için sınırlamasını öngörüyor. Nafaka kararında; eşlerin iş, yaş ve sağlık durumları, çocuk bakımı, evlilik süresi ve hayat ilişkileri gibi olgular dikkate alınıyor. CEFL’in “2:8” nolu prensibinde süresiz nafakaya sadece istisnai olarak hükmedebileceği belirtiliyor.

Avrupa hukuk sistemlerinin geneli boşanma sonrasında genellikle “clean break ilkesi” uygulanıyor. Clean break ilkesi, boşanmadan sonra taraflar arasındaki ekonomik ilişkiye mümkün olduğunca kısa zaman içinde son verilmesi olarak tanımlanıyor.

İsviçre ve Almanya gibi ülkeler, eşlerin yoksulluğa düşmesini engellemeyi amaçlasa da, bunu belirli bir süreyle (eşin yeniden ayakları üzerinde durabileceği makul süre) sınırlıyor ve genellikle nafaka alacaklısından meslek edinme çabası göstermesini bekliyor.

Türkiye’de ise, yoksulluk hali sürdüğü ve diğer şartlar gerçekleşmediği sürece, nafaka süresiz kabul ediliyor. Bu durum, nafaka yükümlüsünün (genellikle erkeğin) eski evliliğinin yükünü ömür boyu taşımak zorunda bırakılmasına yol açıyor.

SÜRE SINIRLAMASI

Avrupa ülkelerinin çoğu, nafaka süresi için ya doğrudan kanuni üst sınırlar koyuyor ya da süreyi evliliğin süresi gibi somut kriterlere bağlıyor. Hollanda’da 5 yıldan uzun süren evliliklerde bile nafaka yükümlülüğü en fazla 12 yıl sürüyor.

Fransa genellikle bir kereye mahsus toplu nafaka ödemesi veya bu ödemenin maksimum 8 yıla yayılması yolunu tercih ediyor. Nafaka miktarı istisnalar dışında artırılamıyor. Bu, boşanan tarafların mali ilişkilerini hızlıca kesmesini hedefliyor.

Türk hukukunda ise, evliliği 6 ay süren bir kişinin, eski eşine 32 yıldır nafaka ödemek zorunda kalması gibi örnekler bulunuyor. Üstelik her yıl nafaka miktarında artış yapılabiliyor.

Türkiye’de nafaka borcunu ödeyemeyen kişi, hapis cezasıyla karşı karşıya kalabiliyor, hatta felç geçirmiş ve engelli olan bir kişi bile nafaka ödeme sorumluluğu devam ettiği için tutuklanma tehlikesi yaşayabiliyor.

NAFAKADA DEVLET DESTEĞİ

Avrupa’da nafaka alacaklısının (genellikle annenin) ve çocuğun yoksulluktan mağdur olmasını engellemek için sosyal devlet ilkesi gözetiliyor.

Almanya, Avusturya, Fransa, İngiltere gibi Avrupa Birliği ülkelerinin çoğu nafaka tahsil edilemediğinde, özellikle çocuğa ödenen iştirak nafakası için devlet tarafından avans/ön ödeme yapılmasını öngören düzenlemelere sahip.

Almanya ve Avusturya’daki kanunlarda, nafaka yükümlüsünden tahsil edilemeyen nafaka, çocuğun zorunlu okul dönemi bitene kadar devlet bütçesinden ödeniyor. Daha sonra bu para nafaka borçlusundan geri tahsil ediliyor.

Avrupa’daki bu uygulama, Türkiye’deki sorunun çözümünün, devletin fon ayırarak ve nafaka alacaklısının meslek edinmesine yardımcı olarak kendi yükümlülüğünü yerine getirmesiyle mümkün olacağı yönündeki önerilerini destekliyor.

HANGİ ÜLKEDE NASIL

Ülkemizde ve Avrupa’da süreli/süresiz nafaka karşılaştırması şöyle:

TÜRKİYE: Şartlar devam ettiği sürece süresiz. Nafaka alacaklısının işe başlama gibi bir durumda yoksulluktan kurtulması veya yeniden evlenmesi durumunda kalkıyor. Süresizlik 1988 yılından beri uygulanıyor.

ALMANYA: Nafakanın süresi; yaş, sağlık, eğitim, iş durumu ve çocuk bakımı gibi kriterler dikkate alınarak süreli veya süresiz olarak belirlenebiliyor. Ancak, kural olarak şahsi sorumluluk ilkesi kabul edildiğinden, süresiz nafaka yükümlülüğü sınırlı sayıdaki istisnai hallerde söz konusu. Almanya’da nafaka alacaklısı yaşlılık, hastalık, engellilik veya çocuk bakımı nedeniyle muhtaç durumda olursa nafaka süresiz olabiliyor. Diğer hallerde nafaka kararlarının tamamı belirli bir süreye dayanıyor.

İSVİÇRE: Clean Break İlkesi benimseniyor. 5 yıldan kısa evliliklerde genellikle nafaka bağlanmıyor. Nafaka süresi belirlenirken evlilik süresi, görev dağılımı, yaş ve sağlık durumu gibi kriterler kullanılıyor. Süresiz nafaka yok.

HOLLANDA: 5 yıldan az süren evliliklerde nafaka evlilik süresiyle sınırlı tutuluyor. 5 yılın üzerindeki evliliklerde nafaka yükümlülüğü çeşitli yılları kapsıyor. Üst limit olarak ‘12 yıl’ kıstası uygulanıyor. Hiçbir nafaka kararı 12 yıldan uzun süreyi geçemiyor. Süresiz nafaka yok.

İNGİLTERE: Aile davalarında hakimlere çok geniş yetkiler tanınıyor. Hakimler nafaka ödemelerinin ne zaman başlayıp ne zaman sona ereceği konusunda çok geniş takdir yetkisine sahip. Boşanma davasının şekline göre hem sınırlı süre hem de süresiz nafaka kararları verilebiliyor.

BELÇİKA: Nafaka miktarı, nafaka mükellefinin gelirinin üçte birini aşamıyor. Nafaka süresi ise kural olarak evlilik süresini geçemiyor. Süresiz nafaka yok.

FRANSA: Boşanma davasında hakim, tazminat benzeri bir ödemeye hükmediyor. Genellikle bir kereye mahsus ödeniyor. Talebe göre toplu ödeme 8 yıla kadar uzayabilen ödeme planına bağlanabiliyor. Süresiz nafaka yok.

AVUSTURYA: Kusura dayalı boşanmalarda nafaka süresiz olabiliyor. Kusursuz boşanmalarda belirli süreye bağlanıyor.

ABD: Birçok eyalette nafaka süreli. New Jersey, Florida gibi bazı eyaletlerde, çalışamayacak durumdaki taraf ömür boyu nafaka alma hakkına sahip.

Kaynak: HABER7.COM