10 Kasım 'Milli Matem' iken, 11 Kasım 10 yıl 'Mesut Bir Yıldönümü' olarak kutlan

Tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu, Sabah gazetesindeki "1940’tan 1950 yılına kadar 10 Kasım ‘Milli Matem’ 11 Kasım ‘Mesut Bir Yıldönümü’ oldu" başlıklı yazısında, Atatürk'ün 10 Kasım 1938'deki vefatının ardından yaşanan ve az bilinen bir süreci ele aldı. Afyoncu, Atatürk'ün ölümünün tüm ülkede büyük bir üzüntüye yol açtığını, 11 Kasım’da ise İsmet İnönü’nün cumhurbaşkanlığına seçildiğini hatırlattı. Afyoncu, yazısında 1940'tan itibaren 10 Kasımların "Milli Matem" olarak anılırken, 11 Kasımların İnönü'nün cumhurbaşkanı seçilmesi dolayısıyla "Mesut Bir Yıldönümü" olarak kutlanmaya başlandığını ifade etti.

ATATÜRK'ÜN VEFATININ İLK YILI

Prof. Dr. Afyoncu, Atatürk'ün vefatından bir yıl sonra, 10 Kasım 1939'daki anma törenlerine dikkat çekti. O gün Türkiye'nin her tarafında merasimler yapıldığını belirten Afyoncu, Etnografya Müzesi'ndeki geçici kabrin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, devlet adamları ve halk tarafından ziyaret edilip yüzlerce çelenk bırakıldığını aktardı.

Yazıda, dönemin gazetelerinin ilk sayfalarının Atatürk'ü anma haberleriyle dolu olduğunu 11 Kasım 1939 tarihli gazetelerden örnekler veren Afyoncu, Cumhuriyet'in "Atatürk'ün Ölüm Yıldönümü", Akşam'ın "Büyük Matemimiz", Ulus'un "Bütün Türkiye Atatürk'ü Andı" ve Yeni Sabah'ın "Dün Bütün Millet Atasına Ağladı" gibi başlıklarla çıktığını belirtti.

MESUT BİR YILDÖNÜMÜ

Afyoncu, 11 Kasım 1939'un İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanı seçilmesinin ilk yıldönümü olmasına rağmen gazetelerin bu konuya geniş yer vermediğini, sadece CHP'nin yayın organı olarak görülen Ulus gazetesinin 12 Kasım'da konuyu ilk sayfasına taşıdığını yazdı.

Ancak bir yıl sonra, 11 Kasım 1940'ta durumun değiştiğini belirten Afyoncu, gazetelerin Atatürk'ü anma haberlerinin yanı sıra İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanlığı yıldönümünü "Mesut Bir Yıldönümü" başlıklarıyla öne çıkardığını ifade etti. Afyoncu, 11 Kasım 1940 tarihli Cumhuriyet gazetesinin, Yunus Nadi'nin "Mesut Bir Yıldönümü, Milli Şefin Devlet Reisliğinde İkinci Yılını Kutluyoruz" yazısını manşetten verdiğini ve bu habere, "Yurtta Matem" başlıklı anma haberinin iki katından daha fazla yer ayırdığını aktardı.

Son Posta, Son Telgraf ve Vakit gibi gazetelerin de benzer şekilde "Mesut Bir Yıldönümü" ve "İnönü'nün Mevcudiyetini Talihimizin En Büyük Lütfu Saymaktayız" gibi başlıklar kullandığı belirtildi. Afyoncu, bu durumun 1950'de Demokrat Parti'nin seçimleri kazanmasına kadar sürdüğünü ve sonrasında gazetelerde sadece Atatürk'ü anma haberlerinin yer aldığını ekledi.

İNÖNÜ İTTİFAKLA CUMHURBAŞKANI SEÇİLDİ

Prof. Dr. Erhan Afyoncu, yazısında İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanı seçilme sürecine de değindi. Atatürk'ün ölümünün ardından TBMM'nin 11 Kasım 1938 Cuma günü toplandığını belirten Afyoncu, oturumun TBMM Başkanı Mustafa Abdülhâlik Renda başkanlığında saat 11.12'de başladığını kaydetti.

Oturumda ilk olarak Başvekil Celal Bayar imzalı, "Ankara Mebusu Reisicumhur Atatürk'ün... kasımın onuncu perşembe günü saat 9 dakika 5'te terki hayat ettiklerini onulmaz acı ve teessürlerle arz ederim" şeklindeki tezkerenin okunduğunu aktardı. Ardından 10 kişilik doktor heyetinin hazırladığı, "Büyük Şefimiz derin koma içinde terki hayat etmişlerdir" ifadesinin yer aldığı ölüm raporu Meclis'e sunuldu.

SAYGI DURUŞUNDA BULUNULDU

Raporun okunmasından sonra TBMM Başkanı Abdülhâlik Renda, "Büyük Halaskâr'ın ölümünden duyulan elemin büyüklüğünden ve fakat bunun başka bir güne talikından" söz ederek Reisicumhur seçimi için toplandıklarını söyledi. Renda, "Anayasanın emrettiği vazifeyi ifa etmek, o da bizim için büyük bir vecibedir" dedikten sonra, "çok aziz ve büyük ölünün hatırasını tebcilen ayakta beş dakika sükût ile" vekilleri saygı duruşuna davet etti.
Saygı duruşundan sonra Meclis Başkanı'nın "Vazifemize başlayalım" uyarısıyla oy verme işlemi başladı. Oy kullanma işlemi tamamlandıktan sonra kura ile dokuz sayım görevlisi milletvekili belirlendi. Oy verme işleminin sonunda Başkan Renda'nın, "Sonucu arz ediyorum. Reisicumhur seçimi için 348 arkadaş katılmıştır. 348 oyla ve ittifakla Malatya Milletvekili İsmet İnönü Reisicumhur seçilmiştir" sözleriyle seçim 11.45'te sona erdi.

Kaynak: HABER7.COM