2 milyarlık ölüm pazarı! Böcek ailesinin ölümünün ardından gündem oldu

Almanya'dan İstanbul'a tatile gelen 4 kişilik Böcek ailesinin Fatih'te zehirlenme şüphesiyle tedavi gördükleri hastanede hayatını kaybetmesinin ardından gözler haşere ilaçlama şirketlerine çevrildi. Bu alanda ciddi bir başıboşluk olduğunu gözler önüne serdi.

Sektörde binlerce firma var. Ancak faaliyet gösteren üç şirketten biri ruhsatsız. Ruhsatsız çalışan kişilerin ne yeterli bilgisi ne de eğitimi var. Daha önce ruhsatı olan haşere ilaçlama şirketlerinde 1-2 yıl çalışmış olan kişiler, bir pompa, bir ilaçla kayıtsız ve bilinçsiz şekilde haşere ilaçlamaya başlıyor. Üstelik, bu işe girişin maliyeti de çok düşük. 20 bin TL'ye pompa ve maske alan kişiler, sosyal medya üzerinden yaptıkları tanıtımlarla, yetkisiz ve ruhsatsız bir şekilde ilaçlama yapıyor.

2 MİLYAR TL'LİK KAÇAK

Sektör oyuncularının verdiği bilgilere göre, son dönemde iklim değişikliği nedeniyle mevsimlerin kayması ve sıcaklıkların yükselmesi, konut, işyeri gibi mekânlarda böceklenme vakalarını da artırdı. Hâl böyle olunca ruhsatsız çalışanların da iştahı kabardı. Uzmanların verdiği bilgiye göre, Türkiye'de haşere ilaçlama sektörü yaklaşık yıllık 9 milyar TL'lik bir büyüklüğe ulaştı. Ancak pazarın 2 milyar TL'si kayıtdışı...

NEREDEN ALIYORLAR?

Peki ruhsatsız şekilde bu işi yapan kişiler ilaçları nereden alıyor? Haşere ilaçları İstanbul'da Eminönü Yeraltı Çarşısı'ndan Fatih'e kadar birçok yerde zirai ilaç dükkânlarından rahatlıkla satın alınabiliyor. Bu ürünlerin satışı için bir belge zorunluluğu ya da satış kısıtlaması bulunmuyor. Ruhsatlı çalışan firmalar bu ürünleri daha çok bayilerden satın alırken, kaçak çalışanlar ilaçlama yapacağı zaman bu ürünleri herhangi bir satıcıdan ve online kanallardan tedarik edebiliyor.

SATIŞ DEVAM EDİYOR

Biz de son durumu öğrenmek için ilaç satışı yapan bir firmayı aradık. Firma yetkilisi, Böcek ailesinin ölümüne yol açtığı düşünülen alüminyum fosfit içeren kimyasal ürünlerin satışının olaydan sonra tedirginlik yarattığını söyledi. O nedenle bu içerikteki ürünlerin satışının durduğunu ancak diğer haşere ilaçlarının satışının devam ettiğini ve satın alabileceğimizi söyledi. "Bunun için bir belge ya da ruhsat göstermemiz gerekiyor mu?" sorusuna ise, "Bazı zirai ilaçlara ruhsat geldi ancak hepsi ruhsatla satılmıyor. Sizin evinizde ne tür böcek var? Ona göre ruhsat şartı olmayan ilaçlar var, alabilirsiniz" ifadelerini kullandı.

ALÜMİNYUM FOSFİT NEDİR NEREDE KULLANILIR?

Biyosidal ürünlerde kullanımı serbest olan aktif maddeler listesi Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün web sitesinde yayımlanıyor. Böcek ailesinin ölümüne neden olabileceği değerlendirilen "alüminyum fosfit" maddesi de "Onaylı aktif madde" listesinde yer alıyor. Ancak meskûn mahal olarak belirtilen okul, işyeri, konut, otel gibi insanın yaşadığı alanlarda bu ürünün kullanımı ise kesinlikle yasak. Sıvı ve gaz olarak iki türlü haşere ilaçlama yöntemi olduğunu belirten sektör oyuncuları, alüminyum fosfit ilaçlamasının fumigasyon olarak adlandırılan bir işlem olduğunu ve bunun gaz halinde havaya karıştığını söyledi. Sektör oyuncuları, "Fumigasyon işlemi en yaygın olarak depolarda, silolarda, gemilerde, konteynerlerde ve ahşap paletlerde tarımsal ürünleri, gıdaları ve ambalaj malzemelerini zararlılardan arındırmak için yapılır. Fumigasyon, gaz formundaki kimyasallarla zararlıları kontrol altına almak için kullanılır" diyor.

ANTİBİYOTİK REÇETEYLE, ZEHİR REÇETESİZ

Haşere ilaçlama sektöründeki büyük firmalardan biri olan İlaclama.com Firması'nın Genel Müdürü Recep Kılınç, sektörde her üç firmadan birinin kayıtsız ve ruhsatsız şekilde çalıştığını söyledi. Bu kişilerin sosyal medya yoluyla tanıtım yaptığını vurgulayan Kılınç, "Bu kişilerin kaydı, ruhsatı ve eğitimi yok. Örneğin biz 2500 TL'ye bir konutu ilaçlıyoruz, onlar 1000 TL'ye bu işi yapıyor. Dolayısıyla vatandaşlar da buraları tercih edebiliyor" dedi. Bu firmaların önlenmesi için tüm ürünlerin satış ve alışına ruhsat zorunluluğunun getirilmesi gerektiğini vurgulayan Kılınç, "Bugün reçetesiz basit bir antibiyotik alamıyorsunuz ama çok güçlü kimyasal içeren, zehirli de olabilecek ürünleri alabiliyorsunuz. O nedenle bu ürünü satın almak da belli bir ruhsata bağlanmalı" diye konuştu. Aliminyum fosfitin meskûn mahalde asla yapılamayacağını vurgulayan Kılınç, "Bu çok güçlü bir kimyasal. Ruhsatlı firmalar zaten bunu otel, işyeri, konut gibi alanlarda kullanmaz" dedi.

YÖNETMELİK NE DİYOR?

İlaçlama yapan şirketler, kullanabilecekleri ilaçlar için Sağlık Bakanlığı'ndan izin almak zorunda. 'Halk Sağlığı Alanında Haşerelere Karşı İlaçlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 25'inci maddesine göre izinsiz faaliyet gösteren işyerlerinin kapatılması ve faaliyetinin durdurulması gerekiyor. Ruhsatsız faaliyetine devam eden şahıs veya firmalara idari para cezası uygulanıyor. TCK'da ilaçlama kaynaklı zehirlenme vakalarıyla ilgili doğrudan bir madde yok. Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşüren kişilere 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası verilebiliyor.

NE YAPILMALI?

● Kimyasal kullanım protokolleri sıkılaştırılmalı.

● Denetim ekipleri güçlendirilmeli.

● Tüm uygulama kayıtları dijital ve izlenebilir hâle getirilmeli.

● Turizm işletmelerinde denetim zorunlu olmalı.

DENETİMDE BAŞIBOŞLUK

İlaçlamanın denetimi konusunda sorun yaşanıyor. 'Halk Sağlığı Alanında Haşerelere Karşı İlaçlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik'in 26'ncı maddesine göre, yetki "İlaçlama izni alanların işyerleri, ilaçlama ekipleri sağlık teşkilatının daimi denetimi altındadır" şeklinde tanımlanıyor. Ancak Türkiye'de denetim yetkisi sağlık müdürlükleri, belediyeler ve Turizm Bakanlığı arasında dağıtılmış durumda. Denetim personeli ve yaptırımlar yetersiz.

ANİ ÖLÜME YOL AÇAR

Koruyucu Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Özyaral, alüminyum fosfitin, uzman olmayan kişilerce veya doğru koşullar sağlanmadan kullanıldığında solunum yoluyla ani ölümlere yol açabilecek kadar güçlü bir kimyasal olduğunu belirterek, "Bu kimyasalın kullanılacağı alanlar belli. Asla meskûn mahalde kullanamazsınız. Bunu bilerek kullanım direkt ölüme sebebiyet vermektir. Burada ilk sorumlu otel sahibidir" ifadelerini kullandı.

Kaynak: HABER7.COM